Το μήνυμα του Υπουργού Παιδείας για το Μακάριο: σχολικές τελετουργίες και υπουργικές αστοχίες

Στα σχολεία της Κύπρου συνηθίζεται στις επετειακές εκδηλώσεις να διαβάζεται ένα μήνυμα που αποστέλλει ο Υπουργός Παιδείας. Το μήνυμα αποτελεί μέρος της σχολικής ρουτίνας και δεν ενέχει κάποια ιδιαίτερη σημασία για τους μαθητές ή τους εκπαιδευτικούς. Στην όλη σχολική τελετουργία το μήνυμα θα περνούσε τελείως απαρατήρητο, αν δεν ήταν αναγκασμένος να το διαβάσει φωναχτά κάποιος βοηθός διευθυντής. Γι αυτόν που το διαβάζει εκπροσωπώντας τον Υπουργό, αποκτά μια βαρύνουσα σημασία. Με ύφος σοβαρό ο ομιλών , ύφος που συνάδει με το αξίωμα του συντάκτη του μηνύματος, προσπαθεί απεγνωσμένα να προσδώσει κύρος και στον εαυτό του και στο μήνυμα σε ώτα μη ακουόντων. Οι ακροατές υπάρχουν πάντοτε στο τέλος του μηνύματος, όταν ο ομιλών αναφωνεί: «Αντρέας Δημητρίου, Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού». Με το άκουσμα του ονόματος του Υπουργού – σημάδι ότι έλαβε τέλος το μήνυμα –το ακροατήριο ξεσπά σε ενθουσιώδη χειροκροτήματα και επιφωνήματα!!! Έτσι γίνεται πάντοτε. Μπορεί να μην ακούει κανείς, αλλά το ξέσπασμα στο τέλος είναι πηγαίο από τους μαθητές. Δεν έχω κατανοήσει επακριβώς τι υποδηλώνει αυτό το τελικό ξέσπασμα των μαθητών.Ίσως ξεγεύγουν από την απραξία του παθητικού ακροατή, ίσως κοροϊδεύουν τις ανούσιες τελετουργίες, ίσως και να μη σημαίνει κάτι, απλώς είναι μια συνήθεια.
Το μήνυμα λοιπόν του Υπουργού Παιδείας για το Μακάριο πήρε μια άλλη διάσταση όχι στα σχολεία, αλλά στους κύκλους της εξουσίας και των ποικίλων οργανώσεων.
Το σημείο αιχμής ήταν η εξής αναφορά του Υπουργού: «Στα 17 χρόνια της προεδρίας του η Κύπρος κατάφερε να ευημερήσει και να κατακτήσει τη δική της θέση στον κόσμο ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος. Ταυτόχρονα, πέρασε μέσα από αιματηρές περιπέτειες και διακοινοτικές συγκρούσεις, τις οποίες προκάλεσαν παράνομες και εξτρεμιστικές ελληνοκυπριακές και τουρκοκυπριακές οργανώσεις, με αποτέλεσμα να φτάσουμε στην τραγωδία του 1974,...»
Πολιτικοί λοιπόν, κόμματα και οργανώσεις αντέδρασαν έντονα σε αυτή την αναφορά προβάλλοντας ποικίλα επιχειρήματα. Η ουσία είναι ότι η αναφορά αυτή είναι άστοχη. Κατ΄ανάγκη το μήνυμα είναι γενικό ,αλλά πρέπει να είναι σαφές. Σε κάθε περίπτωση τα γεγονοτα του 1974 δεν είναι αποτέλεσμα της δράσης μόνο των «παράνομων και εξτρεμιστικών ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών οργανώσεων».
Δε θα σχολιάσω αυτή την άστοχη αναφορά. Θα αναφερτώ και σε μια άλλη αστοχία του μηνύματος που πέρασε απαρατήρητη: «Στα 1960, με την ανακήρυξη της κυπριακής ανεξαρτησίας, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ εκλέγεται ως ο πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας». Αυτή η αναφορά συνιστά διαστρέβλωση της ιστορίας γιατί είναι γνωστό ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εκλέγηκε ως «Πρόεδρος» στις 13 Δεκεμβρίου 1959, δηλαδή κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας!!! Η λεγόμενη μεταβατική περίοδος - από τις συμφωνίες του Λονδίνου ως την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας – είναι από τις πιο σημαντικές της σύγχρονης ιστορίας: υπήρξαν πρωτοφανείς μεθοδεύσεις, απαράδεκτοι αποκλεισμοί, έντονες συγκρούσεις των πολιτικών δυνάμεων. Σε μια περίοδο 18 μηνών εξυφάνθηκαν τόσα πολλά που άφησαν το στίγμα τους στο μετέπειτα κυπριακό κράτος. Το ζήτημα της συγκρότησης της εξουσίας σε ένα επίπεδο μεθοδεύσεων, συναλλαγής και παρασκηνίου με στόχο την ιδιοποίησή της ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της μεταβατικής περιόδου. Και κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου, η μεταβατική επιτροπή εντελώς αυθαίρετα απέκτησε Υπουργούς και στις 13 Δεκεμβρίου και Πρόεδρο.
Αυτή η αποσιωπημένη περίοδος δημιούργησε αργότερα και συνταγματικό πρόβλημα. Ο Κρ. Τορναρίτης αναφέρει: «...γι αυτό με το άρθρο 195 του Συντάγματος λαμβάνεται πρόνοια ότι οι ήδη εκλεγέντες ως Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας και πριν την εγκατάστασιν αυτών σύμφωνα με το Σύνταγμα, είχαν εξουσία εξουσία να συνομολογήσουν και υπογράψουν τις εν λόγω συνθήκες...»
Ποιο είναι το θετικό από όλη αυτή την ανακατωσούρα; Το γεγονός ότι ο Υπουργός κατέθεσε ένα προβληματισμό για τη χρησιμότητα αυτών των μηνυμάτων.Φυσικά μέχρι τώρα έχει αποστείλει αρκετά μηνύματα. Αλλά έστω και καθυστερήμενα, είναι κάτι γόνιμο. Το σήριαλ ο πομπός να στέλλει μήνυμα χωρίς αποδέκτες, έχει ξεφτυλιστεί τελείως.Και αυτός ο γόνιμος προβληματισμός πρέπει να επεκταθεί και να συμπεριλάβει και όλες τις σχολικές τελετουργίες . Αν κάποτε είχαν για τους νέους κάποιο νόημα, σήμερα δε λένε κάτι στη σημερινή γενιά. Από την άλλη φυσικά, αν συντηρηθεί αυτός ο αποτυχημένος τρόπος εθνικής ή ιδεολογικής χειραγώγησης των νέων, είναι καλό για τους νέους: οι νέοι δε χειραγωγούνται εθνικά ή ιδεολογικά και η εξουσία δεν επιτυγχάνει τους στόχους της!!!
Ας αντικρύσουμε λοιπόν θετικά τις τελετουργίες στα σχολεία: άλλοι θα έχουν την ψευδαίσθηση της διαφύλαξης των ιερών και των οσίων του γένους, άλλοι θα επιχαίρονται για την προώθηση της δικής τους ιδεολογικής προσέγγισης στα σχολεία και οι μάθητες θα χαίρονται με την απώλεια μαθημάτων. Έτσι δικαιώνεται το νεοφιλελεύθερο δόγμα: όλοι κερδίζουν!!!