Από την "υπερβολική ελευθερία" στην υπερ-βολική σύγχυση και την εκπαιδευτική απο-ρύθμιση

Κυκλοφόρησε το Δεκέμβριο του 2008 ένα 34σέλιδο κείμενο από τη Επιστημονική Επιτροπή για τα Αναλυτικά Προγράμματα το οποίο συνιστά « Πρόταση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης» και τίτλο «Αναλυτικό πρόγραμμα για τα σχολεία της Ελληνοκυπριακής Κοινότητας».
Έχω επισημάνει σε προηγούμενη ανάρτηση ότι μια από τις αδυναμίες των κειμένων που κυκλοφορεί η Επιτροπή είναι η χρήση λέξεων που δεν αποκτούν ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο με αποτέλεσμα να προκαλείται σύγχυση, σκόπιμη ή μη.
Για να γίνω πιο κατανοητός θα επικεντρωθώ σε ένα παράδειγμα. Στη σελίδα 3 του κειμένου της Επιστημονικής Επιτροπής αναφέρονται και τα εξής: «...τα νέα αναλυτικά προγράμματα έρχονται να θεμελιώσουν ένα εκπαιδευτικό σύστημα που διασφαλίζει για τους νέους ανθρώπους ....τη διαβίωση τους στη γη των προγόνων σε συνθήκες υπερβολικής ελευθερίας,....».
Δε θα αναφερτώ στη δυνατότητα του υπαρκτού εκπαιδευτικού συστήματος ετερονομίας να «διασφαλίσει» μεγαλύτερη αυτονομία στους νέους!!! Ούτε και αν μπορεί το εκπαιδευτικό σύστημα να διασφαλίσει «τη διαβίωση στη γη των προγόνων»!!!
Πρώτα θα επικεντρωθώ στον όρο «υπερβολική ελευθερία».Ο όρος είναι αδόκιμος και ασαφής. Τι σημαίνει «υπερβολική ελευθερία»; Το μέτρο σύγκρισης ή αναφοράς ποιο είναι, ώστε να χαρακτηριστεί κάτι ως «υπερβολική ελευθερία»; Και γιατί να επιλέξει κάποιος την υπερβολή και όχι το μέτρο; Σε κάθε περίπτωση η ελευθερία υπάρχει εφόσον βιώνεται. Δεν είναι θέμα ούτε υπερβολής ούτε υστέρησης, αλλά είναι συνυφασμένη με το ανάπτυγμα της ίδιας της κοινωνίας, το υπαρκτό πολιτικό και οικονομικό σύστημα και τις εξελίξεις στο διεθνές περιβάλλον.
Υποθετικά ας θεωρήσουμε ότι με την αναφορά αυτή οι συντάκτες της υπονοούν ότι οι νέοι στα σχολεία θα είναι πιο ελεύθεροι από ότι σήμερα. Αν η υπόθεση είναι σωστή, τότε τίθεται το ερώτημα: ποια είναι η ελευθερία που σήμερα βιώνουν οι μαθητές στα σχολεία και η οποία αναμένεται να ενισχυθεί με νέα βιώματα ελευθερίας;
Στο ατομικό επίπεδο οι νέοι απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματα των πολιτών. Στο χώρο του σχολείου αυτά τα δικαιώματα περιορίζονται στο θέμα της εμφάνισης. Αν και άπτεται της ατομικής ελευθερίας, το εκπαιδευτικό σύστημα θέτει περιορισμούς στους μαθητές για τη στολή και την εμφάνιση.
Στο κοινωνικό επίπεδο, εκεί που συνάπτονται συμβάσεις με τα άλλα μέλη της κοινωνίας, τυπικά οι μαθητές τυγχάνουν της μεταχείρισης που τυγχάνουν και οι πολίτες ως εργαζόμενοι. Δηλαδή το σχολείο ως χώρος εργασίας των μαθητών αναπαράγει τη λογική της εργασίας στην κοινωνία. Δηλαδή τυπικά βρίσκονται σε σχέση εξαρτημένης εργασίας και δεν απολαμβάνουν καμίας ελευθερίας. Υπάρχουν απλώς κάποιες ασφαλιστικές δικλείδες για να μην πληγεί η ατομική ελευθερία και περιπέσουν οι μαθητές στην κατάσταση δουλείας. Δηλαδή στη διαδικασία της μάθησης είναι πλήρως ετεροκαθορισμένοι από το Υπουργείο, τις διευθύνσεις και τους εκπαιδευτικούς. Η αμοιβή τους είναι συνδεδεμένη με την αποδοτικότητά τους, αλλά αντί για λέφτα παίρνουν βαθμούς. Φυσικά οι μαθητές πέτυχαν σε μεγάλο βαθμό να υπάρχει ένα ελάχιστο αμοιβής – όπως στην κοινωνία ο κατώτατος μισθός – και σπανίως κάποιος μένει στάσιμος ειδικά στο λύκειο. Ακόμα θεωρώντας βάναυση την υφιστάμενη σχέση εξάρτησης την κατέστησαν λιγότερο επώδυνη αξιοποιώντας στο έπακρο τα «εργασιακά» τους δικαιώματα: συνεχώς αυξάνεται ο αριθμός των απουσιών των μαθητών από την εργασία μετατρέποντας σε δικαίωμα τη χρήση του ανώτατου αριθμού δικαιολογημένων και αδικαιολόγητων απουσιών. Δηλαδή οι μαθητές ως εργαζόμενοι απορρίπτουν την εξαρτημένη εργασία/μάθηση και προσπαθούν να εργαζόνται/εξαρτώνται όσο το δυνατό λιγότερο!!!
Από την άλλη το σύστημα επιτρέπει στον κάθε μαθητή στο λύκειο να επιλέγει μαθήματα σύμφωνα με την κλίση, τις ικανότητες ή το συμφέρον του και να μη βιώνει την αποτυχία ή το στιγματισμό εξαιτίας ενός «βίαιου διαχωρισμού» που επιβάλλει το σύστημα, όπως παλαιότερα με τους συνδυασμούς μαθημάτων, για να εξυπηρετηθεί το οικονομικό σύστημα.
Στο πολιτικό επίπεδο δεν απολαμβάνουν καμίας ελευθερίας, όπως και η κοινωνία ετεροκαθορίζονται. Απλώς έχουν το δικαίωμα της ψήφου με την έννοια ότι εκπαιδεύονται να εκχωρούν το πολιτικό δικαίωμα σε κάποιον άλλο και οι ίδιοι να ιδιωτεύουν. Μαθαίνουν τη διαμεσολάβηση όπως ακριβώς στην κοινωνία επιβάλλεται η διαμεσολάβηση των κομμάτων/οργανώσεων.
Όταν η Επιστημονική Επιτροπή αναφέρει ότι στοχεύει στην «υπερβολική ελευθερία», τι εννοεί; Τι επιπλέον θα βιώσουν οι μαθητές ως ελεύθερες οντότητες που δε βιώνουν σήμερα; Από την απάντηση θα εξαρτηθεί και η υποστήριξη ή μη των θέσεων της Επιτροπής. Γιατί αν μείνει αδιευκρίνιστη, τότε αυτοί θα προσδώσουν εκ των υστέρων όποιο περιεχόμενο θέλουν. Και υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος τη δουλεία να την ονομάσουν ελευθερία!!!