Ο Υπουργός Παιδείας και οι ταυτότητες: ρητορίες και πραγματικότητα

Ο Υπουργός Παιδείας σε άρθρο του που δημοσιέυτηκε στην εφημερίδα Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ στις .4/11/2008 και με τίτλο «Εμείς , η παιδεία και το μέλλον μας», διατυπώνει την ακόλουθη θέση:
«Γι αυτό όλοι πρέπει να αποδεχτούμε ότι η πολιτιστική μας ταυτότητα δεν ταυτίζεται με τον πολιτικό χαρακτήρα του κράτους».
Αυτή η θέση του Υπουργού Παιδείας είναι σωστή και δεν υπάρχει νοήμων άνθρωπος που θα μπορούσε να διαφωνήσει. Άλλο το έθνος και άλλο το κράτος, άλλο η συλλογική ταυτότητα (για παράδειγμα ανήκω στο ελληνικό έθνος ) και άλλο η πολιτειακή ταυτότητα (είμαι Κύπριος πολίτης, είμαι πολίτης του κυπριακού κράτους). Αυτονόητα δεν μπορεί να ταυτίζεται η πολιτειακή και η συλλογική ταυτότητα.
Μέχρι αυτό το σημείο ο Υπουργός δε λέει και κάτι σημαντικό. Από αυτή όμως την τοποθέτηση προκύπτουν κάποιες παραδοχές τις οποίες ο Υπουργός και η κυβέρνηση αποσιωπούν ή αποκρύβουν ή παρακάμπτουν ή και αναιρούν.
Η πρώτη λοιπόν παραδοχή αφορά την ιδιότητα του κ. Α. Δημητρίου. Είναι Υπουργός, δηλαδή φορέας της κρατικής εξουσίας. Με αυτή την ιδιότητα λοιπόν οφείλει να επικεντρωθεί στα πολιτικά του καθήκοντα και να αφήσει ήσυχη τη συλλογική ταυτότητα των Ελληνοκυπρίων. Ως φορέας της κρατικής εξουσίας δε νομιμοποιείται να καθορίσει ο ίδιος το περιεχόμενο της συλλογικής ταυτότητας των Ελληνοκυπρίων, αφού δεν ταυτίζεται – όπως λέει - η συλλογική με την πολιτειακή ταυτότητα.
Παρόλα αυτά ασχολείται ταυτίζοντας τη συλλογική ταυτότητα των Ελληνοκυπριων με την πολιτική εξουσία του κράτους. Και προσπαθεί να προσδώσει ένα περιεχόμενο σε αυτή την ταυτότητα που να συνάδει με τις συγκυρίες του παρόντος ή τις πολιτικές επιδιώξεις της κυβέρνησης. Δηλαδή υπάρχει διάσταση λόγων και έργων από τον κ. Υπουργό!!! Και ενώ διακηρύττει τη μη ταύτιση των δύο ταυτοτήτων, στη συνέχεια τις ταυτίζει ως φορέας εξουσίας με στόχο να προσαρμόσει το περιεχόμενο της συλλογικής ταυτότητας στις αντιλήψεις της κρατικής ή κομματικής εξουσίας.
Αυτή η αντίληψη ειναι το ίδιο εθνικιστική με την αντίληψη που ταυτίζει το έθνος με το κράτος και την οποία αποστρέφεται ο κ. Υπουργός. Κοινό σημείο αναφοράς τους είναι η χρήση του έθνους από το κράτος και ο καθορισμός του περιεχομένου του κατά τρόπο που να βολεύει την κρατική εξουσία. Γι αυτό και οι εθνοκεντρικές και οι μη εθνοκεντρικές προσεγγίσεις είναι στη βάση τους αντιδραστικές και συντηρητικές.Και οι δύο θεωρούν ότι το κράτος καθορίζει τη συλλογική ταυτότητα της κοινωνίας. Και οι δύο προσεγγίσεις είναι στη βάση τους απολογητικές του ίδιου πολιτικού και οικονομικού συτήματος και έχουν τον ίδιο στόχο, να συντηρήσουν την υφιστάμενη τάξη πραγμάτων, τα κατοχυρώσουν τα συμφέροντα της πολιτικής και οικονομικής ολιγαρχίας.
Σε προέκταση της θέσης για το διαχωρισμό των δύο ταυτοτήτων ο κ. Υπουργός θα έπρεπε να υποστηρίξει και τη θέση ότι ο ίδιος ως φορέας της εξουσίας του κράτους δεν είναι αρμόδιος να καθορίζει το περιεχόμενο της συλλογικής ταυτότητας των Ελληνοκυπρίων. Αυτό, θα έπρεπε να διακηρύξει, είναι θέμα της ελληνοκυπριακής κοινότητας και αυτή είναι αρμόδια να προσδώσει ένα περιεχόμενο στην συλλογική της ταυτότητα και όχι να αποπειράται ο ίδιος εξουσιαστικά να το καθορίσει.
Η πρόσληψη του έθνους ως εξουσίας του κράτους γέννησε και γεννά τους εθνικισμούς, κρατικούς και εκσυγχρονιστικούς. Η απόπειρα του Υπουργού να αποβεί ο ίδιος καθοριστικός εκφραστής του περιεχομένου του έθνους , να ορίσει δηλαδή στο παρόν το περιεχόμενο της εθνικής ταυτότητας (ιστορία, ειρηνική κουλτούρα και τα τοιαύτα) προκαλεί τις αντιδράσεις αυτών που προηγουμένως κατείχαν την εξουσία και όρισαν την εθνική ταυτότητα σύμφωνα με το συμφέρον των προηγούμενων κατόχων της εξουσίας. Και εξυφαίνονται αυτές οι συγκρούσεις για την ιστορία, το στόχο της χρονιάς. Το κοινό στοιχείο όμως των εθνικιστών και των αντι-εθνικιστών είναι πως συμφωνούν σε ένα, το κράτος θα αποφασίσει και όχι η κοινότητα.
Αυτή η κοινή προσέγγιση όλων είναι που καθιστά αντιδραστική και συντηρητική την πρόσληψη του έθνους. Αυτή η κοινή παραδοχή είναι που ουσιαστικά υποσκάπτει την όποια προοπτική επίλυσης του κυπριακού προβλήματος.Αυτή η εξώφθαλμη αδυναμία των κρατούντων να διαλεχθούν με την πραγματικότητα του παρόντος και του παρελθόντος σε σχέση με τις συλλογικές ταυτότητες είναι η αιτία των δεινών του τόπου και όχι η συλλογική ταυτότητα των Ελληνοκυπρίων ή των Τουρκοκυπρίων.
Οι διακηρύξεις λοιπόν του Υπουργού Παιδείας για διαχωρισμό των ταυτοτήτων αποτελεί μια ρητορία, αφού υπάρχει διάσταση λόγων και έργων. Άλλα λέει για λαϊκή κατανάλωση και άλλα πράττει. Προσπαθεί να εμφυτεύσει στο μυαλό των πολιτών ότι οι ταυτότητες είναι ξεχωριστές. Φυσικά ο κόπος του θα πάει χαμένος γιατί η κοινωνία είναι πολύ πιο μπροστά από τις αντιλήψεις των ειδικών. Αυτά που διακηρύττει δημοσίως ο κ. Υπουργός βασικά έπρεπε να τα απευθύνει στον εαυτό του και στην πολιτική τάξη. Γιατί εκεί ήταν και εξακολουθεί να είναι το πρόβλημα: η απαίτησή τους να ορίζουν ως αυθεντικοί έκφραστές και την πολιτειακή και τη συλλογική ταυτότητα της κοινωνίας!!!