Για την αυτονομία των σχολείων ή "όλοι μαζί κινούμε συρφετός γυρεύοντας ομοιοκαταληξία"

Το σύνθημα της εποχής μας είναι η αυτονομία. Αυτή η συνθηματολογία εισήχθηκε και στην εκπαίδευση με την προβολή της θέσης «ενίσχυση της αυτονομίας των σχολείων». Όλοι λοιπόν την έχουν οικειοποιηθεί και ευλογούν την αυτονομία των σχολείων ως την επιλογή που θα συμβάλει στις προκλήσεις της εποχής μας, όπως «ο εκσυγχρονισμός», «η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας», «η ευρωπαϊκή διάσταση της εκπαίδευσης».
Η κυρίαρχη λογική λοιπόν έχει αφομοιωθεί:
Τι χρειάζεται η εκπαίδευση σήμερα;
Απάντηση: «Εκσυγχρονισμό».
Πώς θα επιτευχθεί ο εκσυγχρονσιμός;
Απάντηση: «Μεταρρύθμιση».
Τι περιέχει η μεταρρύθμιση;
Απάντηση: «Και ενίσχυση της αυτονομίας των σχολείων».
Αυτή είναι η κυρίαρχη λογική όλων των κομμάτων, αυτή προβάλλεται από τα ΜΜΕ και αυτή παπαγαλίζουν οι διάφοροι νεροκουβαλητές «ιδεών». Αυτή η κυρίαρχη λογική φυσικά είναι μια κενολογία, όπως όλες συνήθως οι διακηρύξεις των φορέων της εξουσίας.
Αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό, όταν την κυρίαρχη λογική προσπαθήσουμε να τη διευκρινίσουμε:
Ποιο είναι το σύγχρονο στο οποίο καλείται να προσαρμοστεί το σχολείο;
Μεταρρύθμιση για ποιον άνθρωπο και σε ποια κοινωνία;
Ποιου η αυτονομία θα ενισχυθεί στα πλαίσια της σχολικής μονάδας;

Οι λέξεις λοιπόν έγιναν του συρμού. Όλοι τις διατυμπανίζουν και όλοι τις διακινούν. Αν θέλεις να είσαι μέσα στα πράγματα, κάθε τρεις προτάσεις που λες, οι λέξεις «εκσυγχρονισμός,μεταρρύθμιση, αυτονομία» πρέπει να επαναλαμβάνονται έξι φορές. Και «όλοι μαζί κινούμε συρφετός γυρεύοντας ομοικαταληξία». Κενολογούμε και νιώθουμε ωραία. Είναι η μόδα. Το τραγικό είναι πως ο κάθε νεροκουβαλητής προσδιορίζει τη γενικόλογη αναφορά κατά το δοκούν ή διαφορετικά από τον άλλο.
Έτσι όλοι συμφωνούν στη γενική διακήρυξη, αλλά διαφωνούν στο αποδιδόμενο περιεχόμενο της λέξης.
Ποιος θα κερδίσει στο τέλος;
Των πιο πολλών θα τους μείνει ο κόπος των διακηρύξεων. Γιατί το περιεχόμενο των λέξεων θα το καθορίσει αυτός που έχει τη δύναμη να ορίζει τις λέξεις. Και τη δύναμη την έχει ο κάτοχος της εξουσίας. Επομένως ο πολίτης που δε θέλει να είναι φερέφωνο, στοιχειώδης λογική επιβάλλει να ζητά από το φορέα της εξουσίας να ορίζει προκαταβολικά το περιεχόμενο των λέξεων, πριν εκφράσει την υποστήριξή του. Γιατί ο κάτοχος της εξουσίας εκτός από διακηρύξεις, έχει και πραγματικές ανάγκες, που δεν είναι σίγουρο ότι συμβαδίζουν με τις ανάγκες του πολίτη.
Κοντολογής δε συμφωνώ με καμία μεταρρύθμιση και κανένα εκσυγχρονισμό αν δε γνωρίζω και το «τι» και το «πώς» αλλά και τα από-, δια-,για ποιον.
Τι σημαίνει λοιπόν ενίσχυση της αυτονομίας των σχολείων;
Ο όρος αυτονομία είναι αντίθετος με την ετερο-νομία. Είνα η δυνατότητα αυτοπροσδιορισμού, ο ίδιος αποφασίζεις για τον εαυτό σου και όχι κάποιος άλλος. Ταυτίζεται δε η αυτονομία με την έννοια της ελευθερίας.
Τι σημαίνει λοιπόν ενίσχυση της αυτονομίας των σχολείων; Τίποτε. Γιατί;
Ποιου η αυτονομία θα ενισχυθεί; Του διευθυντή, της διευθυντικής ομάδας, του καθηγητικού συλλόγου, όλων των μελών της σχολικής κοινότητας ( εκπαιδευτικών-μαθητών-γονιών-τοπικών φορέων) ;
Ποιες αρμοδιότητες θα δοθούν από την κεντρική εξουσία στις σχολικές μονάδες; Ποια θα είναι η σχέση της κεντρικής εξουσίας με την άσκηση πολιτικής από το σχολείο; Δηλαδή ποιος θα ελέγχει; Η κοινωνία ή το κράτος ή τοπικοί φορείς εξουσίας;
Στα πλαίσια της ενίσχυσης της αυτονομίας του όποιου, ποιος θα χρηματοδοτεί τις πρωτοβουλίες στα πλαίσια της αυτονομίας των σχολείων; Ποια σχέση σχολείου και οικονομίας θα διαμορφωθεί;
Εγώ είμαι ένας εκπαιδευτικός. Σε τι θα είμαι πιο ελεύθερος; Ή υπάρχει και περίπτωση στα πλαίσια της αυτονομίας των σχολείων να γίνω και περισσότερο σκλάβος; Ή σε τι θα είναι πιο ελεύθερος ο μαθητής σε σχέση με την τωρινή υπαρκτή πραγματικότητα; Σε τι τελικά συνίσταται η αυτονομία του κάθε μέλους της σχολικής κοινότητας , σε ποιο επίπεδο (ατομικό-κοινωνικό- πολιτικό ) και πως συντίθεται η αυτονομία του καθενός στα πλαίσια του όλου; Δηλαδή τι τελικά αλλάζει;
Τα ερωτήματα παραμένουν αδιευκρίνιστα: τι είναι η αυτονομία των σχολείων, πώς θα προωθηθεί ή ποια η διαδικασία προώθησης, από ποιον προέρχεται η διακήρυξη ή ποιος έχει συμφέρον να διακηρύττει, διά ποιου αποφασίζεται, προωθείται και υλοποιείται , για ποιον ή ποιος θα ωφεληθεί;

Χωρίς τη διευκρίνιση του στόχου «ενίσχυση της αυτονομίας των σχολείων» ή αν η εξουσία διακηρύττει ενώ γνωρίζει, ενώ ο πολίτης συμφωνεί χωρίς να γνωρίζει, τότε μια επιλογή του απομένει, να συμφωνεί προκαταβολικά με την όποια τελική επιλογή των φορέων της εξουσίας. Δηλαδή να είναι ένας απλός χειροκροτητής , όχι όμως και πολίτης. Δυστυχώς οι φορείς της κρατικής εξουσίας γνωρίζουν ότι οι από κάτω έχουν εθιστεί στο ρόλο του χειροκροτητή και πράττουν αναλόγως.