Εκσυγχρονισμός των βιβλίων ιστορίας ή μια άλλη ανάγνωση της επίσημης ιστορίας;

Η κυπριακή ιστορία επανέρχεται στο προσκήνιο με έντονο τρόπο. Η επαναφορά του θέματος έγινε από τον Υπουργό Παιδείας σε δύο άξονες: ενημέρωση των μαθητών για το κυπριακό πρόβλημα και εκσυγχρονισμός των βιβλίων ιστορίας.
Το διάλογο έχουν εμπλακεί και άλλοι άτομα και φορείς με αποτέλεσμα να αναδειχθούν και άλλες πτυχές του θέματος. Συνοπτικά οι ποικίλες θέσεις που έχουν διατυπωθεί είναι οι εξής:
-Συμπλήρωση της κυπριακής ιστορίας με παρουσίαση και των τελευταίων 40-50 χρόνων.
-Εκσυγχρονισμός των σχολικών βιβλίων ως προς την παρουσίαση της ύλης και ως προς το πνεύμα
-Εξάλειψη αναφορών στα σχολικά βιβλία που εντείνουν τον εθνικισμό
-Το θέμα του εθνοκεντρισμού στα σχολικά βιβλία ιστορίας
-Το θέμα της αντίκρυσης του άλλου στα σχολικά βιβλία( π.χ. Τούρκων)
-Το θέμα της απόδοσης και ανάληψης ευθύνης στην ιστορία
-Το πρόβλημα της ερμηνείας της ιστορίας (μαρξιστική, ιδεαλιστική ερμηνεία)
-Στόχος της σχολικής ιστορίας: όχι απλή μετάδοση γνώσεων: ανάπτυξη ιστορικής σκέψης και κριτικής ανάλυσης
-Προώθηση αξιών της δημοκρατίας, της συνεργασίας του διαλόγου
-Η ανάγκη για αναθεώρηση των σχολικών βιβλίων ιστορίας ώστε να εξυπηρετείται ο στόχος της επανένωσης των δύο κοινοτήτων
Στο διάλογο που έχει αναπτυχθεί παρεμβαίνουν πολιτικοί, κόμματα, εκπρόσωποι οργανώσεων, επιστήμονες, ειδικοί, πολίτες. Και έχουν τεθεί μια πληθώρα ζητημάτων που πιο πολύ προκαλούν σύγχιση παρά αποσαφηνίζουν το σκηνικό: συμπλήρωση της σχολικής ιστορίας, αλλαγή στο περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων, στόχοι του μαθήματος της ιστορίας, εθνοκεντρισμός στα σχολικά βιβλία,ερμηνεία της ιστορίας και η ιδεολογική της διάσταση, πολιτικοί στόχοι του παρόντος και το περιεχόμενο της ιστορίας.
Συνολικά έχουν κατατεθεί τρεις θεματικές: η κυπριακή ιστορία γενικά, η ιστορία στο σχολείο (σχολική ιστορία), η επίδραση πολιτικών στόχων του παρόντος στη διαμόρφωση της ιστορίας (επίσημη ιστορία). Η πρώτη θεματική αντικρύζει την ιστορία ως επιστήμη, η δεύτερη ως επιστήμη και παιδαγωγική και η τρίτη αντικρύζει την ιστορία από την πλευρά των φορέων της εξουσίας. Οι τρεις αυτές θεματικές της ιστορίας μπορεί να ταυτίζονται ή και όχι ή να ταυτίζονται μερικώς. Η ιστορία εφόσον ανήκει στις κοινωνικές επιστήμες και όχι στις φυσικές εμπεριέχει στοιχεία υποκειμενικότητας (όχι μια ιστορία αλλά πολλές) εκτός και αν η επιστήμη υιοθετήσει ένα τρόπος καθολικής ανάγνωσης της ιστορίας, μια μέθοδος καταγραφής του εξελικτικού κοινωνικού γίγνεσθαι.
Τι είναι αυτό που τώρα προσπαθουν να κάνουν στην Κύπρο με αιχμή τη σχολική ιστορία; Αυτό που προσπαθούν είναι να ξαναγράψουν την επίσημη ιστορία. Ο φορέας δηλαδή της εξουσίας του κράτους, ελέγχει το εκπαιδευτικό σύστημα και συνεπικουρούμενος από ειδικούς ( επιστήμονες που θέτουν τις γνώσεις τους στην υπηρεσία του κράτους) θα δώσει τη δική του εκδοχή για την ιστορία ή πιο σωστά θα αναθεωρήσει ή θα ξαναγράψει ή θα συμπληρώσει την επίσημη ιστορία, την ιστορία όπως οι φορείς της κρατικής εξουσίας θέλουν να ερμηνεύεται. Με άξονα τα κομματικά ή τα πολιτικά συμφέροντα του παρόντος και τις ανάλογες ιδεολογικές στοχεύσεις ή αγκυλώσεις , δηλαδή στη βάση σκοπιμοτήτων θα προσπαθήσουν να διαμορφώσουν τις συνειδήσεις των νέων και της κοινωνίας.Όσο συντηρητική, αντιδραστική και ανιστόρητη είναι η εθνοκρατοκεντρική προσέγγιση της ιστορίας άλλο τόσο είναι και η κρατοκεντρική προσέγγιση. Γιατί απέναντι στους ποικίλους - κρατισμούς υπάρχει ο άνθρωπος και η κοινωνία με τις δικές τους ανάγκες, τις δικές τους ανησυχίες, τα δικά τους προβλήματα, τη δική τους πραγματικότητα, τη δική τους ιστορία. Και η κοινωνία δεν ιστορείται από το κράτος!!! Όσο ανιστόρητο είναι να ιστορείται το έθνος δια του κράτους άλλο τόσο είναι να ιστορείται η κοινωνία δια του κράτους!!!
Στην πραγματικότητα υπάρχει μια διαφορά στην ερμηνεία της ιστορίας από τους ποικίλους φορείς της εξουσίας του κράτους. Η διαφορά τους είναι σημαντική: η μια πλευρά υποστηρίζει την εθνοκρατοκεντρική προσέγιση( το έθνος ταυτίζεται με το κράτος και οι δράσεις της κρατικής εξουσίας εκφράζουν το έθνος) που είναι η συντηρητική προσέγγιση της ιστορίας και η άλλη πλευρά υποστηρίζει την κρατοκεντρική προσέγγιση (απάλειψη εθνοκρατικών στοιχείων) που είναι η εκσυγχρονιστική προσέγγιση της ιστορίας. Το κοινό στοιχείο των δύο προσεγγίσεων είναι ο κρατοκεντρικός τους χαρακτήρας. Δηλαδή δεν υπάρχει μια προοδευτική προσέγγιση της ιστορίας επί του παρόντος. Μια ανάγνωση της ιστορίας ανθρωποκεντρική, δηλαδή που θα έχει ως βάση τον κοινωνικό άνθρωπο και την εξελικτική του πορεία και με κριτήριο της προόδου την ελευθερία του.