25η Μαρτίου 1821: Δυο βιβλία, δυο προσεγγίσεις

Η «Ιστορία του Νεότερου και Σύγχρονου κόσμου» της Γ΄ Λυκείου(΄ Εκδοση ΟΕΔΒ ) αναφέρει τα ακόλουθα:
«Εν προκειμένω χρειάζεται να τονιστεί ότι με τη γενική εξέγερση στη νοτιοανατολική Ευρώπη η Φιλική Εταιρεία – όπως και ο πρωτομάρτυρας του έθνους Ρήγας Βελεστινλής στα τέλη του 18ου αιώνα – δεν αποσκοπούσε στην ίδρυση «Βαλκανικής Ομοσπονδίας» όλων των λαών της περιοχής, όπως εσφαλμένα υποστηρίζεται από ορισμένους... στόχος ήταν η ίδρυση ελληνικής πολιτείας, στην οποία θα συμμετείχαν και όλοι οι άλλοι ετερόγλωσσοι χριστιανοί ως Έλληνες πολίτες».
Αυτή η προσέγγιση του σχολικού βιβλίου μόνο σύγχυση προκαλεί. Κυρίως γιατί χρησιμοποιεί έννοιες, όπως ελληνική πολιτεία, Έλληνες πολίτες, των οποίων το περιεχόμενο ήταν διαφορετικό άλλοτε και τώρα.
Με το θέμα αυτό καταπιάνεται ένα βιβλίο που εκδόθηκε πρόσφατα στην Αθήνα από τις εκδόσεις «Παρουσία». Είναι το βιβλίο του Γιώργου Κοντογιώργη «Η ελληνική δημοκρατία του Ρήγα του Βελεστινλή».
Ο συγγραφέας προβάλλει μια νέα προσέγγιση των πολιτικών προτάσεων του Ρήγα. Διευκρινίζει «εξαρχής ότι το κράτος του Ρήγα δεν είναι ούτε ήταν στις προθέσεις του να είναι ομοσπονδιακο. Όχι διότι δεν αναγνωρίζει την ιδιαίτερη θεσμική υποσταση των επιμέρους εθνοτήτων, όπως νομίζεται, αλλά επειδή είναι στη φύση του κοσμοπολιτειακό».
Παράλληλα ο συγγραφέας έχει επίγνωση της σύγχυσης που προκαλείται όταν με βάση το παρόν γίνεται απόπειρα να αξιολογηθεί το παρελθόν: «Παρουσιάζεται έτσι το φαινόμενο να αναγιγνώσκεται και ιδίως να ανασυγκροτείται με τους όρους της εθνοκεντρικής νεοτερικότητας, ένα ιστορικό παρελθόν του οποίου τα θεμέλια είναι ουσιωδώς διαφορετικά», «επιχειρείται μια διατεταγμένη ανάγνωση του ιστορικού συμβάντος».
Διερευνά αναλυτικά τις θέσεις του Ρήγα καταλήγοντας σε ενδιάφεροντα συμπεράσματα:
«..η πολιτεία του Ρήγα, εισάγει, δύο σημαίνουσες πτυχές ελευθερίας, τις οποίες αγνοεί ολοσχερώς η νεότερη εποχή: την ελευθερία, που συνέχεται με την πολυσημία του έθνους, και την πολιτική ελευθερία».
«Ο Φεραίος διανοητής δηλώνει ρητά ότι το κράτος του είναι ένα και αδιαίρετο. Δεν είναι όμως πολιτειακά ενιαίο και πολιτικά κυρίαρχο», «το πολιτικό σύστημα του Ρήγα δεν ανήκει στο κράτος, αλλά στον αυτοκράτορα λαό».
Ακόμα ο συγγραφέας αναφέρεται στην πρόσληψη της έννοιας του έθνους, το περιεχόμενο της έννοιας του πολίτη και τα συσχετίζει με τις εξελίξεις στην Εσπερία και το σήμερα.
Το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί κυρίως γιατί δίνει απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα που εγείρονται στον κάθε αναγνώστη της ιστορίας, πέρα από την κυρίαρχη εκσυγχρονιστική αντίληψη.